10 yaşındaki çocuk şimdiye dek 7 farklı ülke 18 farklı yerde yaşadığını söyledi göçtüğü yeni ülkesinde.
Göç hareketleri, savaş sonucu mülteci olmak, sosyal refah veyahut iş fırsatlarından ötürü doğduğun topraklardan uzakta olmak/olmayı tercih etmek; günümüzde alışageldiğimiz, hiç şaşırmadığımız bir mevzu olmuş durumda. Ülkemizde son yıllarda yaygınlaşmış olsa da tarihe bakıldığında Kanada, Amerika ve İngiltere gibi birçok ülkelerde bu durumun uzun yıllardır olduğu görülmektedir. Farklı kültürlerin bir arada olması haliyle eğitim kurumlarımızı da etkilemektedir. Okullarımızın çoğu farklı kültürden, etnik kökenden, dinden ve sosyal gruptan öğrencilerle dolu. Örneğin İstanbul ilinde adrese dayalı yerleştirme yapılan ortaokul sınıflarındaki öğrencilerin %40’ının yabancı uyruklu olması normal karşılanır bir durum oldu. Okulların bulunduğu semte bağlı olarak bu oran değişebilmektedir. Sınıfların %70’ini farklı kültürden öğrencilerin oluşturduğu okullar da bulunmakta.
Kavramsal çerçeve olarak incelendiğinde bu çeşitlilik sosyal bilimler alanında çok kültürlülük olarak tanımlanmaktadır. Eğitim bilimleri alanında incelendiğinde ise “çokkültürlü ortamlarda eğitim” ve “çokkültürlü eğitim” gibi alt başlıklar açılmaktadır. Genel tanımıyla çokkültürlülük dil, ırk, yaş, etnik yapı, sosyal sınıf, cinsiyet, din, eğitim durumu ve kültürel boyutları içermektedir. Bu anlamda incelendiğinde toplumların çoğunun çokkültürlü bir yapıya sahip olduğu söylenebilir.
Çokkültürlülük kültürel farklılıkların yaşamasına imkân veren politikaların oluşmasına sebep olmuştur. Kişisel farklılıklara, kimliksel aidiyetlere yapılan vurgu ve kültürlere saygı gösterilmesi gerektiği fikri bu kavramın özünü oluşturmaktadır. Çokkültürlülük yalnızca toplumsal düzenlemelerden faydalanılan topluluklar olarak değil kökeni ne olursa olsun bütün bireylerin kültürel olarak tanınması projesidir.
Çokkültürlü Ortamlar
Çokkültürlü yapı bazen toplumsal problemlerin doğuşuna da sebebiyet verebilmektedir. Kültürel farklılıklardan kaynaklı olarak adaletsizlikler ve farklı demokrasi anlayışları gibi durumlar buna neden olabilmektedir. Ancak toplumsal huzur için birlik-beraberliğe, hoşgörüye, her bireyin adil haklarının olduğu bir düzene ihtiyaç duyulmaktadır. Çokkültürlü yaklaşımların uygulanması bu düzeni sağlayabilir.
Nitekim dinimizde de “Arap’ın Arap olmayana, Arap olmayanın Arap’a, beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur” bakış açısı da birlikteliği ve insanların eşitliğini ortaya koymaktadır.
Çokkültürlü eğitim ise kültürel farklılıklara ve sosyal adalete önem veren toplumların eğitim ortamında oluşmasını sağlayan bir yoldur. Demokrasi ve eşitlik olgularının yanı sıra eğitim politikalarında, organizasyonlarında ve diğer tüm boyutlarında etki edebilecek; öğrencileri yüksek düzeyde akademik başarıya ulaşmasını hedefleyen bir yönelimdir.
Yukarıda örneğini verdiğimiz okul ortamlarındaki çeşitlilik halini avantaj duruma çevirebilmek için farklılıklara saygı ve hoşgörü temel alınarak tüm öğrencilere eşit eğitim hakkı, fırsat eşitliği ve demokratik tutumlar sergilenmelidir. Eğitim programlarında, ders müfredatlarında ve eğitim sisteminin bütün içeriklerine koyulması gerekmektedir. Eğitimin önemli paydaşlarından öğretmenlere önemli bir görev düşmektedir. Demokratik, farklılıklar içinde uyumlu, hoşgörülü, eşit haklara sahip ve barışçıl eğitim ortamının oluşması sağlamak öğretmenlerin ve eğitim yöneticilerinin sorumluluklarından olmalıdır. Dil problemi yaşayan öğrencilerle iletişim kurmaya çalışmak, yaşadıklarından ötürü davranış problemi gösteren bireylerin davranışlarını yönetmeye yardımcı olmak, aidiyet duygusunu vererek gelişimine katkı sağlamak yapılabileceklerden yalnızca birkaçı. “Hangi çiçek, diğerlerini sarı açtı diye ayıplar? Hangi kuş farklı ötünce diğerlerine yasak koyar?” bakış açısıyla; farklılıklar içerisindeki zenginliğe odaklanmanın ülkemizi ve insanlığımızı daha üst bir noktaya getireceği inancını taşımaktayım.
Yazar
Rabia SEVİLMİŞ
Yazarın Diğer Yazılarınada Bakabilirsiniz
