Çocukların birçoğu günlük hayatta aktif olmaktadırlar. Bununla birlikte durmaları gereken zamanlarda kendilerini frenlemeyi de başarabilmektedirler. Bazı çocuklar ise kendilerini durduramazlar, aşırı hareketlidirler ve durmaları gerektiği söylense bile onlar hala kıpır kıpır olmaya devam ederler. Yerlerinde duramazlar etrafta koşar, konuşur, oynarlar. Bu durum genel olarak alışılmadık veya anormal derecede aktif olma durumudur. Eğer çocuklarınızda bu tarz belirtiler gördüyseniz aklınıza gelecek olan ilk bozukluk hiperaktivite olabilir. Sürekli hareket halinde olan, parmaklarını vuran, ayaklarını sallayan, nedensiz yere başkalarını dürten, sırası gelmeden konuşan ve yerinde duramayan çocuklar genellikle hiperaktif olarak tanımlanmaktadır. Bu çocuklar genellikle yaptıkları işe belirli bir süre odaklanmakta güçlük çekerler. Sorunlar aşırı olduğunda ve belirli bir süre devam ettiğinde, böyle çocuklar dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu tanısı alabilirler.
Çocuklar kasıtlı olarak bu şekilde davranmazlar. Hareket etmeye devam etme ihtiyaçları vardır ve bunu yönetme becerilerini henüz geliştirmemişlerdir. Fakat unutmamak gerekir ki hareketli olan her çocuğu hiperaktif olarak değerlendirmek yanlıştır. Çünkü erken okul yıllarındaki hemen her çocuk genellikle hareketli olabilmektedir . Hiperaktivitesi olan çocuklar, zamana veya ortama uygun olmayan şekillerde sürekli olarak aktif olurlar. Unutmamak gerekir ki bir çocuğa hiperaktif tanısı sadece bir uzman tarafından konulabilir.
Peki Hiperaktivite Nedir?
Çocukluk döneminde yaygın olarak görülen hiperaktivite, nöropsikiyatrik bir bozukluktur ve bu durum aileler tarafından fark edilebilmektedir. Okul çağında daha da belirgin bir hale gelmekte ve sıklıkla yetişkinliğe kadar sürebilmektedir. Teşhis, bu dönemde fark edilirse bozukluğun yetişkinliğe doğru yavaşça ortadan kalkması beklenir. Fakat bazı durumlarda bozukluk yetişkinlik döneminde de devam etmektedir.
Hiperaktivite zihinsel veya fiziksel durumlardan kaynaklı olabilmektedir. Örneğin, sinir sisteminizi veya tiroidinizi etkileyen durumlar hiperaktiviteye neden olan faktörler arasında olabilmektedir. En yaygın sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz; hipertiroid, beyin bozuklukları, sinir sistemi bozuklukları ve psikolojik bozukluklar.
Hiperaktivitesi olan çocuklar günlük hayatlarında pek çok problemle karşılaşabilmektedirler. Çevresindekiler tarafından çeşitli eleştirilere maruz kalmakta ve yaşamış oldukları dikkat problemleri nedeniyle derslerinden geri kalabilmekte, yaşadıkları olumsuzluklar sebebiyle kendilerini yaşıtlarından daha geride görüp öz güven sorunları yaşayabilmektedirler. Ayrıca, çoğu zaman kaygı ve depresyon gibi içselleştirme bozuklukları DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) ile birlikte görülebilmektedir. Bunun yanı sıra DEHB’li çocukların yaklaşık %15 ila %30’unda öğrenme bozukluğu görülmektedir.
DEHB genellikle ilaçla ve edimsel koşullanmaya dayalı davranışsal terapi ile tedavi edilebilmektedir. Siz de çocuklarınıza destek olmak için onun adına etkin planlamalar yapabilirsiniz. Planlama becerisini kazanması için çocuklarımıza zaman tanımamız önemlidir. Çocuklarınızın gün içerisindeki faaliyetlerinde bazı kurallara uyması için onları motive edebilirsiniz. Ayrıca, çocuklarınızın dikkatlerini geliştirmek amacıyla çeşitli egzersizler yapabilir ve öğrenme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz. Bu dönemde onlara verebileceğiniz en büyük destek çocuklarınızın yanında olarak onlara sevginizi ve desteğinizi hissettirmek olacaktır.
Yazar
Ervanur Zeynep GÜL
Kaynakça
Bob Cunningham , ‘‘Understanding your child’s hyperactivity’’ , https://www.understood.org/en/learning-thinking-differences/child-learning-disabilities/hyperactivity-impulsivity/understanding-your-childs-trouble-with-hyperactivity
Bünyamin Kapıcıoğlu,‘‘Çocuklarda Hiperaktivite Bozukluğu ve Tedavisi’’ , https://www.mentalup.net/blog/hiperaktivite-nedir-belirtileri-nelerdir [ 09.04.2018]
Karen Gill, ‘‘What You Should Know About Hyperactivity ’’, https://www.healthline.com/health/hyperactivity [27.08.2019]
Muhammed Mehtar,‘‘Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? ’’ , https://www.florence.com.tr/dikkat-eksikligi [ 02.04.2020 ]
Timothy J. Legg, ” 14 Signs of Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)” , https://www.healthline.com/health/adhd/signs [19.02.2020]
Ann M.Kring, Sheri L.Johnson, Gerald Davison ve John Neale, Abnormal Psychology, (12th edition), 397-403
