Günümüzde öğrenim mekânlarının fiziksel özelliklerinin çocukların öğrenme süreçlerine etkileri pek çok farklı açıdan ele alınarak ortaya konmaktadır. Bu noktada öğrenim mekânlarının daha az enerji tüketerek, yenilenebilir enerji kullanımını tercih ederek, yerel ve geri dönüştürülebilir malzeme kullanarak sürdürülebilir mimariye uygun olarak tasarlanmış olması önem kazanmaktadır. Çevreye saygılı ve akılcı yaklaşımlarla gelecek nesillerin de yaşamını düşünen sürdürülebilir mimarlık kavramı, doğal çevrenin yanı sıra sosyal ve kültürel değerlerin korunması, çevre kalitesinin artırılması, insan sağlığı ve konforu gibi farklı kavramlar üzerinde de sorumluluk taşımaktadır.¹ Sürdürebilirlik; ekonomik bileşenler, ekolojik bileşenler ve sosyal bileşenler gibi kriterleri kapsamaktadır. Bu kriterlerin hedeflerine kısaca değinecek olursak şöyle sıralayabiliriz:
- Temel eğitim yapısının, arsanın doğal avantajlarından ve güneşten maksimum ölçüde yararlanacak şekilde tasarlanması,
- Su korunumu stratejilerinin, doğal aydınlatma ve enerji korunumlu pencere sistemlerinin tasarıma dahil edilmesi,
- Enerji korunumlu bina kabuğunun geliştirilmesi,
- Yenilenebilir enerji sistemlerinin kullanılması,
- Binada fazla bakım-onarım gerektirmeyen, yerel malzemelerin kullanılması,
- Enerjinin korunmasıyla elde edilecek tasarrufun toplum yararına kullanımının sağlanması,
- Öğrencilerin ve toplumun sürdürülebilirlik konusunda bilinçlenmesi.²
Öğrenme Aracı Olarak Sürdürülebilir Mimari
Sürdürülebilir okul mimarisi çocukların daha sağlıklı ortamlarda eğitim sürmesine ve bu konuda bilinçlenmesine olanak sağlamaktadır. Öğrencileri sürdürülebilirlik konusunda bilinçlendirmek ise sürdürülebilir mimariyi öğrenme aracı olarak kullanmaktan, okul yapısının canlı bir laboratuvar görevini üstlenmesinden geçmektedir. Örneğin yağmur suyunun depolandığı sistemin gizlenmeden mimariye dahil edilmesi ve çocukların depolanan suyun nerede kullanıldığını görmesi bu açıdan çok önemlidir.³
Yeşil Okul-İbuku Mimarlık, Endonezya
Yağmur ormanlarının daha fazla tüketilmesini önlemek ve bambunun birincil yapı malzemesi olarak kullanımını teşvik etmek gibi amaçlarla tasarlanan Yeşil okul, sürdürülebilir organik bahçelerin yanında büyüyen yerli bitki ve ağaçlarla dolu bir ormanlık alanda yer almaktadır. Kampüs, bambu talaş sıcak su ve pişirme sistemi, hidro-güçlü bir girdap jeneratörü ve güneş panelleri de dâhil olmak üzere bir dizi alternatif enerji kaynağı tarafından desteklenmektedir.
Ecopolis Plaza Anaokulu- Ecosistema Urbano Mimarlık, İspanya
“Plaza Ecopolis” projesi, sürdürülebilirlik fikrini günlük hayata dahil etmeyi amaçlıyor. Hafif çelik bir yapının üzerine bindirilmiş biyoklimatik bir tekstil tabakası, binanın rasyonel beton çekirdeğini sarıyor. Bu tekstil sensörlerle güneş konumuna göre kısmen hareket edebiliyor. Binadan gelen tüm atık sular makrofit bitkiler tarafından doğal olarak arıtılıyor. Arıtılan suyun tamamı toprak altında bir çakıl deposunda depolanıyor ve yapının tüm sulama ihtiyaçları için kullanılıyor.
Reeds Spring Ortaokulu- Dake Wells Mimarlık, ABD
Reeds Spring Ortaokulu’nun tasarım yaklaşımı, araziyi temizlemek, düzleştirmek ve arazinin doğal karakterini yok etmek gibi geleneksel eylemleri reddediyor. Böylece yoğun ormanlık alan ve dik topoğrafya korunuyor. Binanın kendisi uzunlamasına yarılmış bir yamaçta yarı gömülü olarak tasarlanıyor. Bina ve oturduğu alanın arasında kısmen dar bir alan açılarak, sosyal aktiviteler için doğal bir toplanma alanı olan bir ışık kuyusu tasarlanıyor. (Resim 1) Kampüs yapısının oditoryum alanı fırtınaya karşı korunaklı yeşil bir çatı ile örtülüdür.
Dünyanın farklı bölgelerinden seçilen 3 sürdürülebilir mimariye uygun okul yapısı inceledik. Sürdürülebilir mimariye uygun yapıların tasarlanması mimarların sorumluluklarından biri. Bu sorumluluğu daha fazla vurgulayabilmek amacı taşıyan yazımız umarım faydalı olur.
Yazar
Ayşe KARAVACIOĞLU
Kaynakça
¹Demet Yılmaz, Kader Keskin ‘Farklı Bakış Açılarıyla Sürdürülebilir Mimarlık-Estetik İlişkisinin Kurulması’ , Mimarlık ve Yaşam Dergisi , C.5, S.1, 2019, sf:145
² K.S. Kayıhan,Seda Tönük ‘Sürdürülebilir Temel Eğitim Binası Tasarımı Bağlamında Arsa Seçimi ve Analizi Konusunun İrdelenmesi’, YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, C.3, S.2, 2008, sf:141-144
³ B. Ece Şahin, ve N. Dostoğlu ‘Okul Binaları Tasarımında Sürdürülebilirlik’ ,Uludağ Üniversitesi Müh.Fak. Dergisi, C.20, S.1, 2015, sf:83
